10 GASTBLOG | 6 valkuilen bij het uitgeven van je boek

In dit gastblog deelt gastblogger & redacteur Eveline Broekhuizen 6 valkuilen die zij regelmatig tegenkomt bij aankomende auteurs.

valkuilen bij het uitgeven

‘Elke auteur heeft blinde vlekken. Doordat jij de expert bent van je eigen verhaal, kun je niet meer met een frisse blik zien welke stappen je overslaat.’ Dit vertel ik schrijvers keer op keer, maar zelf trap ik ook nog weleens in deze valkuil. Ik heb inmiddels meer dan tien jaar ervaring in het boekenvak en daarmee zijn sommige dingen voor mij vanzelfsprekend geworden, terwijl ze dat voor anderen niet zijn.

Het boekenvak is nu eenmaal een apart wereldje, met zijn eigen conventies, tradities en regels. Dankzij de ontwikkeling van e-books, hoogwaardige printtechnieken en nieuwe uitgeefvormen is er gelukkig veel mogelijk als je een boek wilt uitgeven. Maar al die mogelijkheden maken het er niet duidelijker op. Daarom help ik 6 veelvoorkomende misvattingen over het uitgeven van je boek voorgoed de wereld uit!

Valkuil 1: Ik laat 1.000 exemplaren van mijn boek drukken

Wanneer een auteur dit vertelt, vraag ik direct: ‘En hoe ga je die verkopen?’ Veel auteurs zijn zich niet bewust hoeveel boeken meestal worden gedrukt en verkocht. De gemiddelde oplage van een nieuw boek in Nederland is 1.648 exemplaren*, maar daar zitten dus ook de hoge oplages van vertaalde bestsellers tussen. Wanneer er 1.000 exemplaren van een debuut verkocht worden, is dit al heel succesvol. Als je nog relatief onbekend bent, is 100 tot 500 stuks veel realistischer.

Welke oplage voor jouw boek geschikt is, ligt helemaal aan die vraag: ‘Hoe ga je je boeken verkopen?’ Meer exemplaren laten drukken lijkt relatief goedkoper, maar als die boeken vervolgens in dozen bij je op zolder blijven liggen, heb je daar niets aan. Heb jij een groep trouwe volgers om je heen verzameld, verwacht je aan 10% van je klanten een boek te verkopen, heb je al een flink aantal boeken verkocht via crowdfunding of krijgt elke deelnemer aan je workshop een exemplaar van je boek? Dan kun je waarschijnlijk best iets meer boeken laten drukken.

Zijn je verwachtingen vrij laag, dan kun je ervoor kiezen een exemplaar van je boek te laten printen per bestelling. Dit wordt POD genoemd, Printing On Demand. De kosten voor één exemplaar zijn relatief hoog in vergelijking met drukken, maar je loopt minder risico en hoeft geen grote investering in één keer te doen.

* Bron: https://www.werktrends.nl/digitale-boekproductie-groeit-er-valt-nog-winnen

Valkuil 2: Mijn Wordbestand is klaar voor de drukker

Word is helaas niet zo’n geschikt programma om drukwerk mee aan te leveren. Ook niet als je je Word-bestand opslaat als pdf. Bovendien is de opmaak van een tekst vakwerk, dat je het beste aan een professional kunt overlaten. Jij wilt toch ook dat je boek er straks gelikt uitziet?

Ben je op zoek naar een goede grafisch ontwerper? Ik werk met veel plezier samen met:

• Leessst
• Tine van Wel
• Maartje Vermeer

Valkuil 3: Ik heb mooie plaatjes gevonden op internet

Je hebt prachtige afbeeldingen gevonden, die je graag in full colour wilt toevoegen aan je boek. Maar net zoals jij niet wilt dat iemand anders zomaar jouw teksten gebruikt, wil een fotograaf of illustrator ook niet dat zijn of haar afbeeldingen zomaar in een boek terechtkomen. Vraag dus altijd toestemming voor publicatie, zodat je een flinke rekening achteraf kunt voorkomen.

De plaatjes die je op internet vindt, zijn bovendien vaak van een te lage kwaliteit. Voor internet werkt dit prima; de afbeeldingen zijn bevatten weinig MB’s en zijn dus snel te laden. Maar voor drukwerk is het belangrijk dat de resolutie minimaal 300 dpi is, anders krijg je een vaag plaatje.

Op sommige websites kun je gratis foto’s downloaden. Dit zijn zogenaamde stockfoto’s. Lees de voorwaarden nauwkeurig. Mag je de afbeeldingen ook gebruiken in een boek dat jij gaat publiceren en exploiteren? En bedenk dat iedereen van deze afbeeldingen gebruik kan maken. Het kan dus zijn dat iemand anders straks ook die ene mooie foto gebruikt voor de cover van zijn boek.

Stockbureaus waar ik graag gebruik van maak, zijn:

• unsplash.com
• pixabay.com

Valkuil 4: Ik heb geen corrector nodig, ik gebruik de spellingschecker van Word

Taal is levend: het verandert continu en we passen het gemakkelijk aan de situatie aan. Dit is bijna niet in algoritmes te vatten en daarom kun je de spellingschecker van Word niet vertrouwen. Word zet geen kringeltje onder ‘hij word vandaag veertig’ en wil het liefste alle zelfstandige naamwoorden los schrijven, terwijl we in het Nederlands allerlei combinaties kunnen maken die we aaneenschrijven.

Met behulp van deze handige websites kun je een hoop taalkwesties zelf uitzoeken:

• woordenlijst.org
• onzetaal.nl
• taaladvies.net

Toch is een corrector onontbeerlijk. Die zorgt er namelijk voor dat alle tekst in je boek consequent gespeld wordt en maakt daarbij onderbouwde keuzes in onder andere welke termen cursief staan, welke tussen aanhalingstekens, of getallen in cijfers of woorden worden weergegeven en welke opsommingsregels worden gehanteerd.

Valkuil 5: Ik verkoop mijn boek zelf, zodat ik kan doen en laten wat ik wil

Wil je je boek graag in eigen beheer uitgeven? Als dit goed bij jou en je boek past, dan moet je dat zeker doen! Denk eraan dat je dan niet meer alleen schrijver bent, maar ook veel tijd zal moeten besteden aan administratie, verkoop en promotie. Vind je dat juist een uitdaging, let dan op de volgende details, die grote gevolgen kunnen hebben.

• Een boek is pas een boek als het een ISBN heeft. Zonder ISBN kan de boekhandel je boek niet bestellen, wil bol.com het niet verkopen en komt het niet bij de bibliotheek terecht. En ook als je de verkoop helemaal zelf doet is een ISBN handig, zodat iedereen die dit unieke nummer googelt, op jouw website terechtkomt. Wil je je boek verkopen via de (online) boekwinkel, zorg dan dat het ISBN als barcode op de cover van je boek staat, zodat deze gescand kan worden.
• In Nederland geldt de Wet op de Vaste Boekenprijs, die verplicht dat je een vaste verkoopprijs hanteert voor je boek. Als jouw boek dus € 19,95 kost, dan moet iedereen die het boek verkoopt – de boekhandel, de stationskiosk, de supermarkt, bol.com en ook jijzelf – het boek voor € 19,95 verkopen. Je moet deze prijs aanmelden bij het Commissariaat van de Media (www.cvdm.nl). Op deze site vind je ook waar je aan moet voldoen als je toch een korting op je boek wil geven.

Ten slotte hoor ik auteurs nog weleens zeggen dat ze hun boek in eigen beheer willen uitgeven, omdat ze dan de auteursrechten behouden. Dat klopt niet helemaal. Het auteursrecht bestaat uit drie onderdelen:

• het recht om het werk openbaar te maken
• het recht om het werk te verveelvoudigen
• de persoonlijkheidsrechten

De persoonlijkheidsrechten behoud je altijd zelf, daar kun je geen afstand van doen. Deze rechten beschermen je reputatie. Wanneer je een contract tekent bij een uitgeverij, geef je de uitgever een licentie om jouw boek te publiceren (openbaar maken) en er meerdere exemplaren van op de markt te brengen (verveelvoudigen of exploiteren).

Dit wil echter niet zeggen dat je ineens niets meer met je eigen boek mag doen of dat je boek voor van alles en nog wat gebruikt wordt zonder jouw toestemming. Ga hierover in gesprek met je uitgever en zorg dat je uitzonderingen van tevoren vastlegt in het contract. Bovendien zal de uitgever in actie komen als jouw auteursrechten worden geschonden en je tekst bijvoorbeeld gepubliceerd wordt zonder toestemming. En dat is toch wel een fijn idee.

Valkuil 6: Zodra mijn boek verschenen is, ga ik het promoten

Het schrijven van een boek kost tijd, veel tijd. En dan komt nog het hele uitgeefproces, waarin je ook allerlei keuzes moet maken. De promotie, die komt daarna wel, zijn veel auteurs geneigd te denken. Maar je kunt juist niet vroeg genoeg beginnen met de promotie van je boek! Denk van tevoren al na over een wervende titel, wie je doelgroep is en welke ‘haakjes’ je kunt gebruiken om de aandacht van de media te trekken. En betrek je publiek bij het schrijf- en uitgeefproces. Vertel mensen dat je een boek aan het schrijven bent, en je zult versteld staan van de reacties! Zo bouw je alvast een klantenkring op waaraan je straks je boek kunt verkopen.

Eveline Broekhuizen is schrijfcoach en redacteur. Eveline haalt het beste uit jouw verhaal naar boven. Zij studeerde Nederlands en heeft de master Redacteur/Editor afgerond. Daarna werkte ze bij Uitgeverij Wereldbibliotheek en in het onderwijs. Haar ervaring als docent Nederlands op het mbo zet ze in om creatieve en verrassende schrijfworkshops te geven, waarin je je belemmerende gedachten even parkeert en ontspannen je fantasie de vrije loop kunt laten. In 2013 heeft ze Elibro Tekst & Redactie opgericht en sindsdien heeft ze diverse uitgeverijen en auteurs geholpen om mooie boeken tot stand te laten komen: van literaire romans en thrillers tot management- en kinderboeken.